Gast blog door Julian Foad
Bron: https://wrily.foad.me.uk/open-ed-tech-where-can-i-start
Vertaling door Jurgen, digitalfreedomfoundation.org
Dit artikel start met het gekende idee dat je (vrije/libre/open) technologie kunt gebruiken om (vrije/libre/open) technische vaardigheden aan te leren. Maar daar gaat dit artikel niet over. Tenminste, toch niet rechtstreeks.
Tech om tech te leren
Leren programmeren is mogelijks de meest evidente manier om de principes van vrije software gebaseerd op opensource code in een school te introduceren. Betrokken leerkrachten hebben doorgaans al wat affiniteit met ICT, en de kans bestaat dat ze de principes van vrije software, of op zijn minst opensource, al eens gehoord hebben. Als ik scholen zo ver wil krijgen om de principes van Vrije (Libre) opensource Software aan te leren en te implementeren in scholen, dan is programmeren een van de eenvoudigste trajecten.
Hedy leert programmeren, van nul tot volwaardige Python code, in 15 levels. Het project is opensource, inclusief het bijhorende lesmateriaal. Ik draai het op mijn eigen computer voor mijn jonge kinderen. Het is fantastisch, je moet het zeker eens bekijken!
Maar da’s niet waar dit artikel over gaat. Waar moet je starten, en hoe moet je het gedachtegoed in de eerste plaats geïntroduceerd krijgen in een wereld waar kinderen, ouders, leerkrachten en vermoedelijk zelfs het schoolbestuur eigenlijk alleen maar YouTube en Microsoft kennen.
Het zaadje van de mindset planten
In de lagere school van mijn kinderen (vier tot elf jaar) is er, denk ik, niet het minste besef van verschillen tussen bedrijfsvoering rond gesloten technologie tegenover het gebruik van technologie die we in eigen handen hebben.
Een voorbeeldje waar we dagelijks mee geconfronteerd worden: een filmpje afspelen om de jongste kinderen wat bezig te houden, of om aan de ouderen uit te leggen hoe een vulkaan precies werkt. Doorgaans wordt een filmpje op YouTube ingeladen… na enkele minuten wordt het filmpje onderbroken voor de obligate reclame. De leerkracht klikt zo vlug mogelijk de reclame door en het filmpje kan verdergaan. (Ik leerde dit van een van de jongere kinderen)
Waarschijnlijk denkt de leerkracht dat ze maar enkele opties hebben: het officiële videokanaal verbonden aan het lesmateriaal (al wordt ook daar steeds vaker naar YouTube verwezen) gebruiken, of een duur betalend abonnement op YouTube premium nemen om van die reclames af te zijn.
Als tijdens de lesvoorbereiding een filmpje ingepland wordt, kan in overleg met de lokale ICT’er misschien gezocht worden om deze filmpjes via een andere website af te spelen (eventueel door de school beheerd, vrije software draaiend).
Ik ben een techneut. Spontaan zou ik vragen: Wist je dat er vrije, opensource software bestaat die dat allemaal voor je kan doen? Het is fantastisch, ik kan dat gerust voor je installeren! Hoe bedoel je, je kreeg hier geen opleiding voor? En je hebt geen van deze alternatieven? En je snapt überhaupt niet waar ik over praat?”
Voor ons (techneuten) is ’t makkelijk om met ideeën op de proppen te komen wat een leerkracht beter/anders zou kunnen doen, zeker met technische oplossingen zoals kopiëren of afspelen van video’s op een andere manier. Maar nu wil ik een stap achteruit zetten. Ik ben terughoudend om leerkrachten aan te spreken, deze mensen werken al zo ongelooflijk hard, dat het onbeleefd aanvoelt om te klagen over het tolereren van enkele reclameseconden voor het kijken naar dat filmpje.
Als ik durf beweren dat het mij stoort dat mijn kinderen enkele tellen reclame te zien krijgen… kan ik mezelf niet ernstig nemen. Dit krijg ik niet over mijn lippen. Thuis praten we al over reclame en wat die probeert te bewerkstelligen, en waarom. We leren ook de alternatieven. Maar dit is niet wat me tegen de borst stoot. Mijn kind zal wel oké zijn. Als ik in een open tech adviesgroep zou zitten, zou ik zeker praten over adblockers (bijvoorbeeld ublockorigin), lokaal draaiende mediaservers en allerlei andere technische oplossingen. Maar da’s voor later.
Mijn ultieme doel is dat de hele school leert hoe code geopend, bestudeerd, aangepast en beheerd kan worden door gewone mensen.
Een zinvolle benadering zou kunnen zijn om een leerkracht zachtjes te vragen wat die van de situatie denkt, en wat die zou wensen als die iets zou kunnen veranderen. Maak hierbij vooral duidelijk dat het niet de bedoeling is om kritiek te uiten, maar integendeel geïnteresseerd zijn in het grotere plaatje van het integreren van ICT in het lesgebeuren op een manier die in lijn ligt met onze publieke waarden en idealen. Op die manier zou het mogelijk kunnen zijn om een bewustwording op gang te brengen dat er alternatieven mogelijk zijn. Daarna zou(den) ik (we) contact kunnen zoeken met de personen die bepalen welke technologie de school gaat gebruiken. Mogelijk zit er zelfs ergens een “ICT-medewerker” of externe dienst verborgen. Mogelijk bestaan ze, zijn ze toegankelijk. (Of misschien is het hele ICT kennis en bewustzijn van de school meegeschreven door marketeers bij Google of Microsoft. Bah… dat zou inderdaad wel eens goed mogelijk kunnen zijn)
Onlangs raapte ik mijn moed bij elkaar, en ik mailde het schoolhoofd met de vraag wie ik moet praten over ICT-beslissingen en beleidsvorming. Sympathisanten raadden me aan deze personen rechtstreeks aan te spreken in plaats van de mailen, omdat ik dan meer respons zou krijgen.
Ada & Zangemann
Er bestaat een kinderboek dat de nagel op de kop slaat. Het gaat naar de essentie van hoe het bezitten van een skateboard (in dit geval) ook inhoudt hoe je controle weghaalt bij de fabrikant (Zangemann) door het zo te herprogrammeren dat het bord enkel Ada gehoorzaamt.
Ada & Zangemann – A Tale of Software, Skateboards, and Raspberry Ice Cream
Het boek – dat origineel in het Duits verscheen, werd in 2023 ook vertaald in het Engels en bestaat ook in het Frans en Italiaans. Ik wou dat iedere schoolbibliotheek dit boek had! (Ik kan mijn boekje uitlenen, maar ben niet bereid om er een heleboel te schenken)
Misschien wil mijn dit boekje wel meebrengen naar school met de vraag om het voor te lezen in de klas. In sommige (vaak jongere) klassen is het de gewoonte om boekjes mee te brengen om klassikaal voor te lezen. Is dat te opdringerig? Misschien niet. Ik zou het boekje ook kunnen tonen aan de leerkracht computervaardigheden en dienst mening erover vragen.
Hoe kunnen we helpen?
Als we even terugkijken naar het initiële probleem (YT en reclame). Het is niet omdat ik zo begaan ben met dit onderwerp, maar omdat het een aangeeft hoe weinig mensen weten over open/vrije technologieën.
Het toont aan dat leerkrachten vragen om – bij wijze van voorbeeld – een vrij schoolbeheersysteem zoals AlekSIS te gebruiken, een veel te grote sprong is. Ik ben ervan overtuigd dat de meeste leerkrachten (inclusief het schoolbestuur) niet zouden snappen waarom dat een goed idee zou zijn. Ze hebben nood aan een eenvoudige en heldere voorlichting over het verschil in doelstellingen en waarden van gesloten systemen tegenover de vrije alternatieven.
Lang heb ik erover nagedacht wat ik best kan doen om te helpen.
Het eerste waar ik aan dacht – ik ben dan ook een opensource ontwikkelaar – is om een open ed-tech software project uit te pikken en hier verbeteringen op aan te brengen.
Maar dan begon ik verder te denken… Wat we écht nodig hebben is niet zozeer de goede software (we weten dat het kan, en veel bestaat zelfs al), maar meer mensen die de bestaande software gaan demonstreren: die tonen aan leerkrachten wat er al mogelijk is, uitleggen hoe deze software hen meer vrijheid geeft om de omgeving aan te passen aan hun noden en waarden. Op die manier scheppen we een behoefte aan open ed-tech, en zullen scholen (en overheden en non-profits) samen betalen voor de ontwikkeling van de software die zij willen.
Ik vraag me al een tijdje af of er vrije software bewegingen (FSFE, CEDO, OpenEdTech, …) zijn die naar onderwijsdagen en lerarenopleidingen gaan en daar presentaties geven over het belang van vrije opensource software. Doet iemand dit al? Heeft er al iemand een presentatie uitgewerkt die hiervoor gebruikt kan worden? Want volgens mij is dat iets wat we dringend nodig hebben, en dat ligt buiten mijn kunnen.
Op dat moment besefte ik dat ik op zoek was naar een groep mensen met een gemeenschappelijk doel. Die kunnen samenwerken. En daarom ben ik blij dat ik CEDO ontdekt heb, samen met OpenEdTech, FSFE, en anderen.
Ik haal inspiratie uit projecten zoals Öppna skolplattformen, Hermannpost (English tr.), AlekSIS en dergelijke.
Ik heb de indruk dat veel bestaande open technologie zich toespitst op hoger onderwijs (zoals Moodle en heel wat andere computergebaseerde leertechnologieën). Voor jongere kinderen zijn er heel wat kleine projecten die zich toespitsen op concrete onderwerpen (leren rekenen, spelling, …). Voor fysieke lessen bestaat er heel wat open/vrij materiaal (video’s, afdrukbare pagina’s over heel wat onderwerpen, lesideeën).
En dan zijn er natuurlijk ook nog al de IT-tools die gekend zijn in het IT-wereldje: adblockers, videoplatformen in eigen beheer, alternatieven voor zowat alles wat Microsoft of Google aanbieden.
Daarmee land ik weer bij mijn initiële vraag: hoe brengen we deze onder de aandacht van leerkrachten en schoolbesturen?
Andere manieren om te helpen
Er zijn nog enkele andere onderwerpen die ik met meer tijd ter sprake zou willen brengen…
- Ik bestelde een stapel FSFE stickers en posters. Absoluut aan te bevelen! Je kunt specifieke onderwerpen vragen als je wil. Ik vroeg naar hun selectie. Ze bevatte enkele Ada & Zangemann stickers en een heleboel goeie FSFE campagnekaarten en posters (Publieke middelen: Publieke code ; Bevrijd je Android ; …). Als iemand ernaar vraagt, ben ik dus meer dan voorbereid. Toch ben ik nog wat terughoudend om ze zelf naar iemand te brengen.
- Vertaling en promotie. Ik lees vaak over inspirerende projecten zoals deze die ik hierboven al noemde, en ik zou hier graag meer ruchtbaarheid aan geven. Door de teksten naar het Engels te vertalen, draag ik mijn steentje bij (en ik wil iedereen graag uitnodigen om hetzelfde te doen voor jouw taal). Hoewel Firefox al een automatische vertaaltool heeft (je moet die zeker eens uitproberen als je ‘m nog niet kent!), zijn er nog steeds grote voordelen aan het publiceren van een echte vertaling (nauwkeurigheid, gemak). Ik publiceerde zelf een vertaling voor Hermannpost maar ik vermoed dat omzeggens niemand hier weet van heeft. (De originele auteur heeft niet op mijn mail gereageerd.) Het zou nog doeltreffender zijn mochten we in deze zaken samenwerken. Zouden “we” dat kunnen organiseren?
- Ik vraag me af of we samen met Makerspaces of Hackerspaces kunnen samenwerken. Hier zijn heel wat mensen die waarde hechten aan controle hebben over eigen hardware, misschien zijn ze geïnteresseerd om open software te gebruiken in hun gemeenschap.
- We moeten contact zoeken met andere actiegroepen. Eentje die ik al een tijdje in het oog heb, is Privacy International (in het VK), waar ik lees dat ze ook interesse hebben in ed-tech.
- Ik blijf overwegen om kleine schenkingen te doen aan heel wat organisaties die open ed-tech ondersteunen. Geld doneren is iets wat ik occasioneel doe, maar ligt me momenteel niet zo goed aangezien ik geen stabiel inkomen heb. Ik doe ook andere inspanningen om hen te ondersteunen: ik registreer op hun websites en schrijf me in op hun nieuwsbrieven. Zo toon ik mijn interesse.
- Hoe kunnen ‘wij’ (groepen zoals de onze) ons engageren in het opzetten van dienstverlening voor al de open ed-tech waarvan we zouden willen dat de scholen die gebruiken? Zo kunnen ze dat aanbod voor een eerlijke prijs gebruiken en tegelijk weten dat er ook ondersteuning voorzien is, en weten dat de applicatie betrouwbaar en eenvoudig bruikbaar is in scholen?