Ook in de Tweede Kamer lijkt het belang van publieke waarden bij digitalisering van het onderwijs door te dringen. Eerder dit jaar heeft DENK-kamerlid Van Baarle een motie ingediend, waarin hij pleitte voor de “ontwikkeling van op publieke waarden gestoelde Europese alternatieven voor onderwijsproducten en -diensten van big tech”. Deze motie is destijds overgenomen (dat wil zeggen, dat de bewindspersoon de motie zal uitvoeren zonder dat een stemming door de Kamer nodig is).
Nu is er een nieuwe, vergelijkbare motie van PvdA-kamerlid Kathmann met 125 van de 150 stemmen aangenomen. Ook Kathmann maakt zich zorgen over de invloed van big tech en “verzoekt te regering te onderzoeken of en hoe betaalbare op publieke waarden gedreven alternatieve applicaties voor het onderwijs gerealiseerd kunnen worden” (lees ook het bericht op security.nl). Waar de motie van Baerle vraagt om een pleidooi bij de EU, roept motie Kathman de regering op om een alternatief voor BigTech in het Nederlandse onderwijs te onderzoeken. Deze bijval is natuurlijk goed nieuws! Wel is nodig dat het niet bij onderzoeken blijft: er zullen politieke middelen nodig zijn om daadwerkelijk alternatieve digitale leer- en hulpmiddelen in te voeren op elke school in Nederland. Tot nu toe wordt gebruik van BigTech toepassingen nog steeds niet ontraden door de inkooporganisaties, met als argument dat deze toepassingen op weg zijn te voldoen aan de AVG.
Maar voldoen aan de AVG is niet genoeg!
Niet wat betreft privacy: de grenzen worden steeds weer opgerekt, bij elke nieuwe toepassing is een nieuwe toetsing nodig, in lesmateriaal ingesloten YouTube filmpjes, of AI integraties voldoen vaak niet aan de AVG. Ook zullen kinderen thuis gebruiken wat op school is geleerd, maar thuis is het helemaal niet mogelijk om van de minder slechte voorwaarden gebruik te maken zoals die gelden op school, dankzij de DPIA’s en onderhandelingen van Sivon en Kennisnet. Thuis klikt ieder kind gewoon op de “accepteer”-knop van volstrekt onredelijk voorwaarden.
Maar ook niet wat betreft andere publike waarden: Zelfs als de privacy geborgd zou zijn, dan blijven andere waarden als democratie, gelijkheid en soevereiniteit onderbelicht en blijft de macht van de techbedrijven onevenredig groot. Daarom is het hoog tijd om een alternatief te gaan bouwen waarin al deze publieke waarden by-design in zijn meegenomen. Wij zijn alvast begonnen op een paar scholen om met behulp van vrije opensource software dat te realiseren!